ABD'nin Arizona eyaletindeki Kuzey Amerika'nın 2 milyar yıllık coğrafi oluşumunu gözler önüne seriyor. 450 kilometre uzunluğundaki ve 1800 metre derinliğindeki devasa 'yarık' güzelliğiyle göz kamaştırıyor
Dünyanın en büyük doğa harikalarından birini görmeye ne dersiniz? O zaman Amerika Birleşik Devletleri'ne gidelim;
Arizona eyaletinin kuzeyine, Grand Canyon'a ya da Türkçe adıyla Büyük Kanyon'a... Colorado ırmağının, Colorado platosunu oymasıyla ortaya çıkan Büyük Kanyon, görenleri kendisine hayran bırakıyor. Tarihi yeryüzü oluşumu, doğanın en cömert davranışı, hatta bir hazine olarak nitelendiriliyor. Çünkü Büyük Kanyon muhteşem renklerle donatılmış vadileri, dik yokuşları ve göz kamaştırıcı manzarasıyla yeryüzündeki en güzel tablolardan biri. Devasa 'yarık', eyaletin kuzeydoğusundan batıya uzanıyor ve eyaleti de iki bölüme ayırıyor. Yaklaşık 450 kilometre uzunluğundaki Büyük Kanyon'un genişliği 6 ile 30 kilometre arasında değişiyor. Derinliği ise inanılmaz: 1800 metre! Görsel güzelliğinin yanı sıra kanyonu mükemmel yapan diğer özelliği, milyonlarca yıllık jeolojik hareketleri gözler önüne sermesi. Büyük Kanyon, Kuzey Amerika'nın 2 milyar yıllık coğrafi gelişimini görebilmemizi sağlıyor ve bu özelliğiyle bilim insanlarının pek çok sorusunun yanıtını barındırıyor.
Esrarengiz biçimde ortadan kaybolan halk
3 bin yıl öncesinde dahi Büyük Kanyon çevresinde 'hayat var'dı. Desert Culture adı verilen Kızılderililer, avcı ve toplayıcıydı. Yaklaşık 2 bin yıl önce ise Anasazi adı verilen halklar bölgeye yerleşti. Tarımla geçinen Anazasiler'in izlerine, mağara resimlerine hâlâ rastlamak mümkün. Ancak 700 yıl kadar önce Anazasiler ansızın ortadan kayboldu. Sebebi ise hâlâ bilinmiyor. Anazasiler'i, Hopiler takip etti. Pek çok başka Kızılderili kabilesi gibi onlar da Büyük Kanyon yöresini benimsemişti. Günümüzde bölge Havasupai Kızılderilileri'ne ev sahipliği yapıyor.
İspanyollar ve Amerikalılar'ın keşfi Aizona
Grand Canyon'u ilk gören Avrupalı, İspanyol Garcia Lopez de Cardenas idi. Kaşif Francisco Vasquez de Coronado tarafından görevlendirilen Cardenas, 1540'ta İspanyol askerlerle kanyonun güney yamacına ulaştı. Üç asker uçurumdan aşağı indi, ancak susuz kaldıkları için geri dönmek zorunda kaldılar. Bu olaydan sonra kanyon unutuldu, 200 yıl kadar hiçbir Avrupalı buraya ayak basmadı. 1776'da Santa Fe'den California'ya giden bir yol arayan iki İspanyol rahip, devasa yarığın kuzey yamacına ulaştı. 1850'lerde ise Utah eyaletindeki İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin liderlerinden Brigham Young, bölgeye ilk yerleşimcileri gönderdi. Amaçları, nehri geçecek yollar bulmak olan bu yerleşimciler, Kızılderililer ile iyi ilişkiler kurdu ve gerçekten de nehri geçebilecekleri iki nokta keşfettiler: Lee's Ferry ve Pierce Ferry.
Kanyonun kayaç katmanları, kireçtaşı ve rüzgarların taşıdığı kumtaşlarından oluşuyor. Kanyon kayaçlarının üzerinde, Mezozoyik dönemden (225-65 milyon yıl önce) kalma, uçurumlarla dolu tepelerin kalıntıları, kırmızı, beyaz ve aşınmış pembe kayalık taraçalar yer alıyor. Yayla tepelerini kısmen örten siyah lav katmanları ve yanardağ konileri ise görece yakın dönemlerde oluşmuş. Kimi volkanların son 1000 yılda faaliyete geçtiği tahmin ediliyor.
Kum, çamur ve çakılColorado ırmağının Büyük Kanyonu yarması, ırmağın hızı, hacmi, basıncı, ayrıca taşıdığı çamur, kum, çakıl gibi aşındırıcı maddeler sayesinde gerçekleşti.
#tatilfikri #amerika #arizona #büyükkanyon
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder